در محیط خانه یا محیط‌های اداری سیستم تهویه مطبوع موجب کاهش سطح دی اکسید کربن شده و دما و رطوبت هوا را به راحتی تنظیم می‌کند. سیستم‌های تهویه بیمارستان نیز همین کارها و حتی خیلی بیشتر از این کارها را انجام می‌دهند. تسهیلات و تجهیزات مراقبت‌های بهداشتی که به تهویه مطبوع بیمارستان یا HVAC معروف هستند برای ایزوله سالم یا جدا کردن هوای آلوده و هوای تمیز در اتاق عمل مورد استفاده قرار می‌گیرند. طراحی چنین سیستمی به بهبودی هر چه سریع‌تر بیمار کمک می کند.
در واقع هدف از تهویه در محیط بیمارستان دستیابی به هوای سالم‌تر برای تنفس افراد و هم‌چنین کاهش دادن میزان غلظت در هوایی که مواد آلاینده دارد است. با افزایش دادن مقدار تعویض هوا میزان غلظت ذرات کاهش می‌یابد و همین امر مانع انتقال عفونت‌ها خواهد شد. سالیانه بیش از 4 میلیون عفونت در محیط‌های بیمارستانی وجود دارد که موجب مرگ بیش از 80 هزار نفر میشود. استفاده از تهویه بیمارستانی تا حد زیادی سرایت این عفونت‌ها را کاهش می‌دهد.
تهویه بیمارستان باید چه مواردی را شامل شود؟
بیمارستانها دارای تعداد زیادی اتاق هستند، از اتاق‌های ایزوله درمان گرفته تا اتاق‌های مراقبت و آزمایشگاه‌ها، که همه باید دارای استانداردهایی باشند. در بعضی از اتاق‌ها هوا باید به صورت مستقیم به بیرون تخلیه شوند و در اتاق‌های دیگر تهویه مطبوع بیمارستان باید همیشه کار کند، چه افراد از آن اتاق استفاده کنند چه نکنند. سیستم تهویه بیمارستان در واقع باید شامل موارد زیر باشد:
میزان تهویه بیمارستان
این مقدار به معنی کیفیت و میزان هوایی است که از بیرون به بیمارستان وارد شده است.
جهت جریان
جهت جریان هوا در بیمارستان باید از سمت بخش‌های تمیز به بخش‌های آلوده‌تر باشد.
انتشار هوای بیمارستان
هوای بیرون از بیمارستان باید به روشی موثر به هر بخش وارد شده و آلاینده‌هایی که تولید می‌شوند به نحوی موثرتر خارج گردند.
از آنجایی که بیمارستان دارای تعداد بیشماری اتاق است و الزامات هر اتاق با سایر اتاق‌ها به شدت متفاوت است. بنابراین برای هر بخش و قسمتی باید به فکر تهویه مطبوع مناسبی بود. در تهویه بیمارستانی سه روش اصلی انجام میشود که این روش‌های عبارتند از:
- تهویه طبیعی
در این روش نیروهای طبیعی مثل باد یا نیروی حرارتی به دلیل داشتن اختلاف چگالی در هوای بیرون و داخل موجب تهویه می‌شوند. هوای تازه بیرون از طریق درب‌ها، پنجره‌ها، هواکش‌ها و نورگیرها به داخل بیمارستان وارد شده و هوای داخل را بدین ترتیب به بیرون هدایت می‌کند. میزان استفاده بیمارستانها از تهویه طبیعی به نقشه ساختمان، آب و هوا و اشخاص ساکن بستگی دارد. خوب است بدانید که بیشتری تهویه زمانی اتفاق می‌افتد که از دو طرف پنجره‌ها باز باشند. این روش از تهویه در فصل زمستان یا شب‌های سرد امکان پذیر نخواهد بود. - تهویه مکانیکی
این روش از طریق فن‌ها اتفاق می‌افتد. این فن‌ها را به طور مستقیم به دیوارها، کانال‌های هوا یا پنجره‌ها نصب می‌کنند و کار آن‌ها خروج هوای داخل است. تهویه‌های مکانیکی می‌توانند عضوی از تهویه بیمارستانی باشند، اما توجه داشته باشید که موارد استفاده از آن‌ها به آب و هوا بستگی دارد. - تهویه ترکیبی
در این نوع تهویه می‌توان تهویه طبیعی و مکانیکی را به صورت ترکیبی استفاده کرد. زمانی که تهویه طبیعی به تنهایی برای اتاق مناسب نیست می‌توان از هواکش‌های پرقدرت برای افزایش مقدار تهویه در محل استفاده کرد.
اهمیت استفاده از تهویه مطبوع بیمارستان
سیستم‌های تهویه مطبوع به طور کلی برای ایجاد و حفظ محیطی سالم در ساختمان بیمارستانها طراحی شده‌اند. اهمیت تهویه مطبوع در بیمارستانها به تهویه هوا و سایز عواملی که موجب به وجود آمدن هوای سالم میشود، بستگی دارد.
- در پاندمی ویروس کرونا، کیفیت هوای داخلی و سیستم تهویه بیمارستان دارای اهمیت زیادی است. به دلیل انتقال ویروس کرونا در بیمارستانها، خطر عفونت در این مکان وجود دارد. از آنجایی که افراد سالم و افراد مبتلا با هم در یک محل هستند، بنابراین بخش‌های کووید 19 باید به خوبی تهویه شوند تا از گسترش بیماری جلوگیری کنند و از بیماران و کارکنان محافظت شود. به منظور کاهش خطر ابتلا به کرونا یک بیمارستان باید اقداماتی را انجام دهد تا جریان هوا از بخش‌های آلوده وارد بخش‌های تمیز نشوند و هم‌چنین بتوانند سطح رطوبت و دما را برای افراد کنترل کنند.
- سیستم‌های تهویه مطبوع بیمارستان موجب پاکیزگی هوا شده و از انتقال هر گونه آلودگی متقابل به بیماران و کارکنان جلوگیری می‌کند. بیماران در بیمارستانها می‌توانند به راحتی ذرات معلق در هوا و هم‌چنین عوامل مختلف بیماری‌زا را جمع کنند و این امر به بیمارتر شدن آن‌ها منجر شود. حفظ تهویه مناسب، کنترل دما و رطوبت در این فضا بسیار حیاتی است زیا هوای آلوده بازیافتی می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
- وجود سیستم تهویه بیمارستان می‌تواند در بهبودی بیمار تاثیر بسزایی داشته باشد. برای راحت بودن ساکنان و بیماران اتاق‌ها باید اندازه کافی سرد یا گرم باشند و سطح رطوبت باید به خوبی تنظیم شده باشد. بنابراین سیستم‌های تهویه مطبوع که می‌توانند عرضه هوا، رطوبت، دما و تهویه را کنترل کنند برای بهبودی بیماران مهم هستند.
- فیلتر کردن هوا یکی دیگر از مزیت‌های استفاده از تهویه مطبوع در بیمارستان‌هاست. فیلترهای هوای ذرات، آلاینده‌ها و ذرات میکروبی کوچکتر از 0.3 میکرون را حذف می‌کنند. فیلترها با کاهش انتشار بیماری‌های معلق در هوا و پاتوژن‌ها مثل ویروس‌ها یچسبیده به ذرات به بهبودی بیماران کموک می‌کنند. فیلترها نقش بسیار مهمی در فیلتر کردن هوای سرتاسر بیمارستان یا مرکز پزشکی را دارند.
- کارکنان بیمارستانها اغلب با شیفت‌های طولانی سروکار دارند و به مدت طولانی در بیمارستان هستند به همین دلیل تهویه بیمارستان باید به نحوی باشد که این افراد در دراز مدت دچار مشکلات تنفسی نشوند و زمانی که در بیمارستان هستند بتوانند به خوبی تنفس کنند. در هوایی که رطوبت و درجه حرارت کنترل شده است می‌توان به راحتی تنفس کرد.
علاوه بر اهمیت سیستم تهویه مطبوع در بیمارستان در سایر محیط‌های زیر هم باید هوایی باکیفیت داشته باشیم:
- کلینیک‌های بستری و سرپایی
- آسایشگاه‌ها
- خانه‌های سالمندان
- مطب پزشکان
- مراکز پزشکی
- مراکز تحقیقاتی
در این محیط‌ها هم مانند بیمارستانها باید از تهویه مناسب استفاده کرد تا تمام مواردی که در بالا ذکر شد در این مکان‌ها هم اتفاق بیوفتد. این روزها تنفس در یک هوای تازه و هوای تمیز از مهم‌ترین عوامل برای جلوگیری از انتشار آلودگی‌ها و میکروب‌هاست
انواع تهویه مطبوع بیمارستانی در هر بخش کدام مناسب است
انواع مختلف ایزوله سازی در بیمارستان به روش‌های استانداردی انجام میشود. طراحی سیستم تهویه بیمارستان فشار منفی در اتاق برای جلوگیری از گسترش عفونت به راهروها استفاده میشود. به طور کلی تهویه مطبوع بیمارستان دارای انواع مختلفی است که مهم‌ترین آن ها عبارتند از:
تهویه مطبوع منطقه‌ای
یکی از بهترین انواع تهویه بیمارستان، نوع منطقه‌ای است که می‌تواند به آسانی رطوبت و میزان دما را کنترل و آن‌ها را تنظیم کند. در بیمارستانها با توجه به نوع بیماری، بیماران بستری، اتاق ایزوله و اتاق عمل نمی‌توان یک تهویه مرکزی استفاده کرد به همین دلیل باید از تهویه منطقه‌ای استفاده نمود. این تهویه خود دارای دو نوع سیستم است:
1. سیستم فن کویل
این سیستم برای گرمایش و سرمایش اتاق بستری، اتاق پرستاران، اتاق‌های اداری ساختمان، اتاق پزشکان و درمانگاه استفاده میشود. سیستم فن کویل در تهویه بیمارستان بار گرمایی و سرمایی را به دوش کشیده و فضا به وسیله دستگاه مخصوص هواساز مرکزی توزیع میشود. به عبارتی چون هوا به وسیله هواساز تامین میشود در نتیجه به راحتی می‌توان رطوبت، دما و هم‌چنین تمیزی هوا را کنترل کرد.
یکی از بزرگ‌تریت مزیت‌های این سیستم کنترل کردن موضعی دما به وسیله ترموستات است. ترموستات فرمان روشن یا خاموش بودن را به فن داده و هوای تازه را برای ایجاد فشار مثبت کنترل می‌کند. توجه داشته باشید که در این سیستم فن کویل‌های سقفی را بالای درب‌های ورودی نصب می‌کنند و مزیت آن عدم اشغال فضای اتاق است.
2. سیستم هوای چند منطقه‌ای
این سیستم برای گرمایش و سرمایش اتاق عمل و احیاء، اتاق جراحی و زایمان استفاده میشود. استفاده از این نوع تهویه مطبوع بیمارستان برای فضاهایی توصیه میشود که رطوبت نسبی داشته و دمای فضاها با هم یکسان نیستند و بخواهیم درصد دما و رطوبت را به صورت جداگانه تنظیم کنیم.
با توجه به این موضوع که هر اتاق باید 100 درصد هوای تازه داشته باشد، هواسازها باید دمپر هوای بازگشتی نداشته باشند و جهت ورود هوا یک طرفه باشد. عملکرد این نوع تهویه بدین صورت است که در تابستان هوای بیرونی به هواساز وارد میشود، این هوا از دو مسیر جداگانه وارد کویل میشود، مسیر اول از کویل سرد عبور می‌کند و سرد میشود و مسیر دوم کویل گرم است که در تابستان خاموش می‌باشد و عبور از آن بدون تغییر در دما اتفاق می‌افتد. در انتها نیز دو هوا به وسیله دمپرهای جدا با هم مخلوط شده و به وسیله یک شبکه کانال کشی به فضا هدایت میشود.
تهویه مطبوع با واحدهای محلی
در این روش از فن کویل، کولر و هود استفاده میشود. فن کویل‌ها اغلب زیر پنجره هستند و از این طریق هوای تازه موجود در بیرون را هم مورد استفاده قرار می‌دهند. از کولر برای خنک کردن اتاق‌ها استفاده می‌کنند و یکی از عیب‌های آن ناتوانی در کنترل رطوبت است و در نهایت از هود هم برای کاهش دادن میزان انتشار آلاینده‌های بالاخص در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌کنند.
پارامترهایی که بر کارایی تهویه بیمارستان تاثیرگذار هستند عبارتند از: دما، رطوبت، تعویض هوا و فشار که همه این پارامترها را باید به وسیله سیستم‌های تهویه مطبوع تنظیم و کنترل کرد.
هواساز هایژنیک و سیستم VRF
هواساز هایژنیک و سیستم VRF سیستم‌هایی نوین برای تهویه مطبوع هستند. سیستم وی آر اف به صورت یکپارچه عملیات سرمایش و گرمایش را انجام می‌دهد. این سیستم از دو بخش یونیت داخلی و خارجی تشکیل شده است که به وسیله یک لوله مسی به هم متصل شده‌اند. نحوه عملکرد آن به چیلر بسیار شبیه است با این تفاوت که در VRF آب وجود نداشته و بجای آن از گاز برای انتقال دادن انرژی گرمایی استفاده میشود. مهم‌ترین کاربرد وی آر اف استفاده در بیمارستانها، مجتمع‌های مسکونی و هتل هاست. از مهم‌ترین مزیت‌های آن نیز مقرون به صرفه بودن، مصرف انرژی کمتر و قابلیت استفاده همزمان از سیستم گرمایشی و سرمایشی در آن است.
هواسازهای هایژنیک نیز مهم‌ترین عضو در تهویه مطبوع بیمارستانها و مراکز درمانی هستند که عملیات تصفیه هوا را انجام می‌دهند. مسلما هوای آلوده از طریق تنفس به افراد سالم منتقل میشود، به همین دلیل استفاده از هواسازها مفید و حیاتی می‌باشد.
جمع بندی
تامین سیستم مطبوع در بیمارستانها و مراکز مختلف درمانی یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که باید انجام شود. وجود آلودگی‌های زیاد در این محیط‌ها موجب انتشار ویروس بین افراد سالم و بیمارتر شدن افراد مریض است. ویروس‌ها و ذرات میکروبی معلق در هوا عامل این انتقال و انتشار بیماری است. به همین دلیل تهویه مطبوع بیمارستان باید متناسب با هر بخش و هر اتاقی انجام شود. تهویه مطبوع هوای تازه را جایگزین هوای آلوده و الاینده‌های بیمارستانی می‌کند.
در این مطلب سعی داشتیم شما را با انواع مختلف تهویه مطبوع بیمارستان و میزان اهمیت آن در مکان‌های درمانی آشنا کنیم. دیدید که سیستم‌های تهویه دارای انواع مختلفی هستند و هر کدام از آن‌ها برای محیطی مخصوص مناسب است. با دانستن میزان اهمیت این سیستم در بیمارستانها حال می‌دانید که هوای بیمارستان به چه صورت تصفیه و تهویه میشود.
سیستم مطبوعی برای بیمارستان مناسب است که پارامترهای دما، رطوبت و فشار را تنظیم و کنترل کنند.
در بخش مراقبت‌های ویژه اغلب بیماران دارای وضع جسمی حادی هستند وبنابراین فیلتراسیون باید به بهترین نحو انجام گیرد. استفاده کردن از فیلتر هپا در این بخش دارای اهمیت ویژه‌ای است.
