سیستم‌های تهویه مطبوع داکت اسپلیت، امروزه به یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین انتخاب‌ها برای تأمین سرمایش و گرمایش در واحدهای مسکونی، اداری، تجاری و حتی برخی فضاهای نیمه‌صنعتی تبدیل شده‌اند. این سیستم‌ها به دلیل مزایایی همچون راندمان بالا، ظاهر یکنواخت و امکان تهویه چندین فضا با یک دستگاه داخلی، محبوبیت ویژه‌ای در میان کارفرمایان و مهندسان تاسیسات یافته‌اند.
اما نکته‌ای که بسیاری از بهره‌برداران و حتی برخی مجریان فنی به آن توجه کافی نمی‌کنند، نحوه صحیح اجرای کانال‌کشی داکت اسپلیت است. واقعیت آن است که حتی اگر از بهترین برند داکت اسپلیت و یونیت داخلی استفاده شود، در صورت اجرای نادرست کانال‌کشی، سیستم دچار افت راندمان، افزایش مصرف برق، کاهش فشار هوا و نارضایتی ساکنین خواهد شد.
در این مقاله به‌طور کامل، تشریحی و با رعایت اصول مهندسی، فرآیند صحیح کانال کشی داکت اسپلیت را بررسی خواهیم کرد؛ از طراحی اولیه تا نصب، عایق‌کاری، جانمایی دریچه‌ها و نکات اجرایی، هر آنچه برای اجرای یک پروژه موفق نیاز است، در ادامه ارائه می‌شود.
| برای خرید داکت اسپلیت گرین روی لینک کلیک کنید. |
طراحی صحیح مسیر کانال کشی در مرحله پیش از اجرا
پیش از آن‌که به مرحله اجرای فیزیکی برسیم، لازم است طراحی مسیر کانال‌کشی بر اساس نقشه‌های معماری و نقشه‌های تاسیسات مکانیکی به‌دقت انجام شود. در این مرحله، مهندس طراح باید با در نظر گرفتن ظرفیت دستگاه، بار حرارتی هر فضا، ارتفاع سقف، موقعیت قرارگیری یونیت داخلی و نیاز سرمایشی-گرمایشی، شبکه‌ای از کانال‌ها را طراحی کند که با حداقل افت فشار و بیشترین یکنواختی هوا عمل کند.
مسیر کانال‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که کوتاه‌ترین راه بین یونیت داخلی و دریچه‌ها طی شود، از پیچ و خم‌های غیرضروری اجتناب گردد و انشعابات در جهت حرکت هوا تقسیم شوند. همچنین باید به نکاتی مانند فاصله مجاز بین دریچه‌ها، تعادل توزیع هوا در اتاق‌های مختلف و حتی صدا و لرزش احتمالی در هنگام عبور هوا توجه شود.
نقشه طراحی‌شده باید شامل مشخصات دقیق سایز کانال‌ها، محل قرارگیری دمپرها در صورت نیاز، محل نصب دریچه‌ها، نقاط انشعاب ، جزئیات عایق‌کاری(درصورت عدم اجرای کانال پیش عایق) و جزئیات جنس کانال باشد. در این مرحله مشورت با مجری باتجربه می‌تواند از بروز خطاهای رایج در آینده جلوگیری کند.
پیشنهاد خرید: خرید کولر گازی
انتخاب صحیح نوع و سایز کانال متناسب با ظرفیت داکت اسپلیت و حجم هوای عبوری
یکی از مهم‌ترین مراحل در اجرای کانال‌کشی داکت اسپلیت، انتخاب نوع کانال از نظر شکل و متریال است. در سیستم‌های داکت اسپلیت رایج، معمولاً از کانال‌های چهارگوش گالوانیزه یا کانال‌های از پیش‌عایق‌شده (پلی‌اورتان) استفاده می‌شود.
کانال‌های گالوانیزه در پروژه‌هایی که فضای کافی در سقف کاذب وجود دارد، رایج‌تر هستند و امکان اتصال دقیق به دریچه‌ها، نصب دمپر و اجرای عایق‌کاری را دارند. در مقابل، کانال‌های پیش‌عایق به دلیل سبک بودن، سرعت اجرای بالا و زیبایی بیشتر در پروژه‌های مسکونی لوکس ترجیح داده می‌شوند و دارای دقت اجرای بالاتری بالاخص در اجرای انشعابات هستند .
سایز کانال باید بر اساس دبی هوای تولیدی توسط یونیت داخلی داکت اسپلیت (بر حسب CFM یا مترمکعب بر دقیقه) و طول مسیر محاسبه شود. سایزینگ غیر اصولی می‌تواند باعث افت فشار، افزایش صدای جریان هوا و در نهایت کاهش کارایی سیستم شود. معمولاً برای محاسبه سایز کانال‌ها از نرم‌افزارهایی مانند DuctSizer یا محاسبات دستی بر پایه استاندارد SMACNA استفاده می‌شود.
اهمیت طراحی و برنامه‌ریزی قبل از اجرای کانال‌های داکت اسپلیت
یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در نصب و اجرای سیستم داکت اسپلیت، طراحی و برنامه‌ریزی دقیق قبل از شروع عملیات است. در مرحله اول، باید محل قرارگیری واحد داخلی و خارجی، مسیرهای مناسب برای عبور کانال‌ها، و نقاط ورود و خروج هوا به دقت مشخص شوند. این مرحله نیازمند بررسی دقیق فضایی است تا از بروز مشکلات مانند تداخل با سیستم‌های دیگر، محدودیت‌های فضا و دسترسی مشکل جلوگیری شود. علاوه بر این، محاسبات مربوط به حجم هوا و فشار مورد نیاز، اندازه‌گیری ابعاد کانال‌ها و انتخاب مواد مناسب باید بر اساس استانداردهای فنی و نیازهای محیط انجام شود. برنامه‌ریزی صحیح، نه تنها فرآیند نصب را ساده‌تر و سریع‌تر می‌کند، بلکه از ایجاد مشکلاتی مانند نشتی هوا، افت فشار و کاهش کارایی سیستم پس از نصب جلوگیری می‌نماید. در نتیجه، زمان، هزینه‌ها و انرژی مصرفی سیستم کاهش یافته و عملکرد بهینه‌تری حاصل می‌شود. این مرحله، پایه‌ای است که همه جزئیات فنی و عملیاتی در آن بررسی شده و راهکارهای مناسب ارائه می‌شود.
اجرای اصولی انشعابات، زانوها و اتصالات برای جلوگیری از افت فشار و صدای اضافی در کانال‌ها
در طراحی و اجرای کانال‌کشی داکت اسپلیت، یکی از بخش‌های بسیار حساس، نقاط انشعاب و زانوها هستند. هر چه تعداد خم‌ها و تغییر جهت‌های ناگهانی در مسیر کانال بیشتر باشد، افت فشار و صدای جریان هوا بیشتر خواهد شد. بنابراین باید تلاش شود مسیر تا حد امکان مستقیم باشد و انشعابات با زاویه‌های نرم و شیب‌دار طراحی شوند.
در محل انشعابات، استفاده از قطعاتی مانند سه‌راهی اریب، کانکشن‌های خم‌دار و گرداننده‌های داخلی به توزیع یکنواخت هوا کمک می‌کند. همچنین استفاده از دمپرهای تعادل در انشعابات اصلی باعث تنظیم بهتر فشار در فضاهای مختلف خواهد شد.
یکی از خطاهای رایج، استفاده از زانویی‌های ۹۰ درجه تیز است که نه‌تنها باعث افت فشار شدید می‌شود، بلکه صدای ناهنجار در هنگام کارکرد سیستم تولید می‌کند. برای کاهش نویز نیز می‌توان از صداگیرهای مخصوص (Sound Attenuator) در ابتدای مسیر کانال استفاده کرد. البته راه کارهای دیگری برای تبدیل جریان مغشوش به جریان آرام وجود دارد.
نقش حیاتی عایق کاری حرارتی در کاهش اتلاف انرژی
عایق‌کاری صحیح، از جمله اجزای جدایی‌ناپذیر در اجرای حرفه‌ای کانال‌کشی داکت اسپلیت محسوب می‌شود. در صورت عدم استفاده از عایق مناسب یا اجرای غیر استاندارد آن، هوای سرد در تابستان یا هوای گرم در زمستان، در طول مسیر انتقال، دمای خود را از دست داده و کارایی سیستم کاهش می‌یابد.
برای کانال‌های فلزی، معمولاً از عایق پشم شیشه با روکش آلومینیومی، عایق پشم سنگ و یا عایق الاستومریک مشکی استفاده می‌شود. در پروژه‌هایی با رطوبت بالا یا ارتفاع سقف کم، عایق‌های پیش‌ساخته الاستومریک چسبدار به دلیل عدم نیاز به روکش جداگانه و ضریب انتقال حرارت پایینتر، گزینه مناسبتری هستند.
اجرای عایق‌کاری باید کاملاً پیوسته و بدون درز باشد؛ به‌ویژه در نقاط اتصال، زانوها و محل انشعابات. استفاده از چسب مخصوص، بست‌های فلزی، و نوار درزگیر برای آب‌بندی محل اتصال عایق‌ها الزامی است.
نصب صحیح دریچه‌ها و اهمیت تنظیم جریان هوا در هر فضا برای ایجاد آسایش یکنواخت
دریچه‌های توزیع هوا، آخرین ایستگاه در مسیر کانال‌کشی داکت اسپلیت هستند که نقش بسیار مهمی در یکنواختی و کیفیت توزیع هوای خروجی دارند. نصب نامناسب یا جانمایی اشتباه دریچه‌ها می‌تواند باعث پخش ناموزون هوا، احساس وزش مستقیم، اختلاف دمایی در نقاط مختلف اتاق و کاهش آسایش حرارتی شود.
برای اتاق‌های کوچک‌تر معمولاً از دریچه‌های یک‌طرفه یا دوطرفه و برای سالن‌های بزرگ‌تر از دریچه‌های سقفی چهارطرفه استفاده می‌شود. جانمایی دریچه‌ها باید طوری باشد که با جریان طبیعی هوا در اتاق هماهنگ باشد و مانع ایجاد جریان‌های چرخشی یا نقاط کور شود.
همچنین در هر انشعاب اصلی، استفاده از دمپر قابل تنظیم توصیه می‌شود تا در صورت نیاز بتوان میزان جریان هوا را تنظیم و تعادل لازم را برقرار کرد.
بازبینی و تست نهایی سیستم کانال کشی پیش از راه‌اندازی، کلید اطمینان از عملکرد صحیح سیستم
پس از اتمام مراحل نصب کانال‌ها، عایق‌کاری و نصب دریچه‌ها، باید سیستم به‌صورت کامل تست و بررسی شود. در این مرحله، موارد زیر باید با دقت چک شوند:
- بررسی عدم وجود نشتی در اتصالات کانال
- بررسی استحکام بست‌ها و آویزها
- بررسی پیوستگی عایق‌ها و نداشتن درز
- تست صدای جریان هوا در زمان روشن بودن فن
- کنترل دمای هوا در خروجی دریچه‌ها
- بررسی تعادل فشار در فضاهای مختلف
در صورت مشاهده هرگونه ایراد، باید پیش از تحویل پروژه اصلاحات لازم صورت گیرد. همچنین بهتر است هم‌زمان با تست اولیه، تنظیم ترموستات‌ها و آموزش بهره‌بردار نیز انجام شود.
سخن پایانی
اجرای صحیح کانال‌کشی داکت اسپلیت یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در عملکرد سیستم تهویه مطبوع است. این فرآیند به ظاهر ساده، شامل مجموعه‌ای از تصمیم‌گیری‌های مهندسی، محاسبات دقیق، انتخاب متریال استاندارد، اجرای با دقت و نظارت کامل است.
بی‌توجهی به هر یک از مراحل، می‌تواند منجر به افت راندمان، افزایش مصرف برق، ایجاد صداهای آزاردهنده و در نهایت نارضایتی ساکنین شود. در مقابل، اجرای اصولی باعث افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه نگهداری، آسایش بیشتر و طول عمر بیشتر تجهیزات خواهد شد.
سوالات متداول
زیرا طراحی غیراصولی باعث افت فشار هوا، کاهش راندمان، افزایش مصرف انرژی و توزیع نابرابر دما در فضاها می‌شود.
کانال‌های گالوانیزه عایق‌دار و کانال‌های پیش‌عایق‌شده هر دو گزینه مناسبی هستند؛ انتخاب بستگی به پروژه و بودجه دارد.
بله، بدون عایق‌کاری صحیح، افت دما و ایجاد چگالش روی کانال‌ها رخ می‌دهد که عملکرد سیستم را مختل می‌کند.
زانوهای تند، انشعاب نامناسب، عبور هوا با سرعت بالا و نبود صداگیر از جمله عوامل ایجاد نویز هستند.
با اجرای آب‌بندی دقیق اتصالات، استفاده از نوارهای درزگیر و اجرای تست نهایی قبل از بهره‌برداری.
