با گرم‌تر شدن هوا، انتخاب یک سیستم تهویه مطبوع مناسب به دغدغه‌ای اساسی برای بسیاری از خانواده‌ها و مدیران ساختمان‌ها تبدیل شده است. در میان گزینه‌های متعدد موجود، دو سیستم پرکاربرد و پرطرفدار یعنی داکت اسپلیت و کولر گازی همواره مورد مقایسه قرار می‌گیرند. اما واقعاً داکت اسپلیت چیست و چه تفاوتی با کولر گازی دارد؟
این سؤال ذهن بسیاری از خریداران را درگیر کرده است، چرا که انتخاب نادرست می‌تواند هزینه‌های زیادی را به‌همراه داشته باشد. در این مقاله سعی می‌کنیم به بررسی تفاوت داکت اسپلیت با کولر گازی بپردازیم، تا در پایان بتوانید با دید بازتری تصمیم‌گیری کنید.
داکت اسپلیت چیست و چطور کار می‌کند؟
داکت اسپلیت (Ducted Split) نوعی سیستم تهویه مطبوع است که مشابه کولر گازی، از دو بخش اصلی یونیت داخلی (اوپراتور یا هواساز) و یونیت خارجی (کندانسور) تشکیل شده، اما تفاوت اصلی آن در نحوه توزیع هوا در محیط می‌باشد. برخلاف کولرهای گازی دیواری که هر واحد فقط یک فضا را پوشش می‌دهد، داکت اسپلیت با استفاده از کانال‌کشی (داکت)، امکان تهویه مطبوع همزمان در چندین فضا یا اتاق را فراهم می‌کند.
در این سیستم، یونیت داخلی معمولاً در سقف کاذب نصب شده و هوای خنک یا گرم از طریق کانال‌ها به اتاق‌های مختلف منتقل می‌شود. کنترل دما نیز به کمک ترموستات مرکزی انجام می‌شود که تنظیمات دما و زمان‌بندی عملکرد دستگاه را مدیریت می‌کند.
اجزای اصلی داکت اسپلیت
برای آشنایی بیشتر با نحوه عملکرد داکت اسپلیت، باید با اجزای اصلی آن آشنا شویم:
- یونیت داخلی (اوپراتور یا هواساز): این بخش در سقف کاذب قرار می‌گیرد و شامل کویل سرمایشی یا گرمایشی، فن و فیلتر هوا می‌باشد.
- یونیت خارجی (کندانسور): در فضای بیرون ساختمان نصب می‌شود و کمپرسور، کندانسور و فن خنک‌کننده در آن قرار دارد.
- داکت‌ها (کانال‌ها): مسیرهایی برای انتقال هوا به اتاق‌های مختلف هستند که امروزه بیشتر از جنس پیش عایق ( پلی اورتان) و یا گالوانیزه با عایق الاستومریک و فلکسیبل با عایق ساخته می‌شوند.
- ترموستات: دستگاه کنترلی برای تنظیم دما و زمان‌بندی عملکرد سیستم می‌باشد.
- عایق‌ها: برای جلوگیری از اتلاف انرژی و کندانس در مسیر انتقال هوا استفاده می‌شوند.
این اجزا به‌صورت یکپارچه عمل می‌کنند تا دمای یک یا چند فضا را به‌صورت همزمان و یکنواخت تنظیم کنند.
کولر گازی چیست و چگونه عمل می‌کند؟
کولر گازی(Split) یکی از رایج‌ترین سیستم‌های سرمایشی مستقل است که از دو بخش داخلی و خارجی تشکیل شده و معمولاً به‌صورت اسپلیت دیواری مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخلاف داکت اسپلیت، کولر گازی بدون نیاز به کانال‌کشی تنها یک فضای محدود را تحت پوشش قرار می‌دهد.
عملکرد کولر گازی بر پایه سیکل تبرید تراکمی است که طی آن، گاز مبرد با گردش در کمپرسور، کندانسور، اواپراتور و شیر انبساط، گرمای محیط داخلی را جذب کرده و به فضای بیرون منتقل می‌کند. در صورت وجود قابلیت گرمایش، این روند معکوس شده و دستگاه به‌عنوان سیستم گرمایشی نیز عمل می‌کند.
تفاوت‌های اصلی داکت اسپلیت و کولر گازی
در نگاه اول، داکت اسپلیت و کولر گازی هر دو وظیفه خنک‌سازی فضا را دارند، اما تفاوت‌های فنی و عملکردی آن‌ها بسیار مهم است و تأثیر مستقیمی بر مصرف انرژی، هزینه نصب و آسایش کاربران دارد.
نحوه توزیع هوا
- داکت اسپلیت: از طریق کانال‌کشی، هوا را به چند فضا یا اتاق منتقل می‌کند.
- کولر گازی: تنها یک فضا را خنک می‌کند و برای فضاهای مختلف نیاز به چندین دستگاه است.
سیستم گرمایش
- داکت اسپلیت: اغلب به کویل آب گرم متصل شده و با کمک پکیج یا موتورخانه بدون نیاز به کمپرسور و به صورت فن کویل گرمایش می‌دهد.
- کولر گازی: در مدل‌های اینورتر دارای سیستم گرمایش با پمپ حرارتی (نیاز به کمپرسور و مصرف برق ) گرمایش می دهد.
هزینه نصب
- داکت اسپلیت: هزینه اولیه نصب به‌خاطر کانال‌کشی بیشتر است.
- کولر گازی: هزینه نصب پایین‌تر بوده و سریع‌تر انجام می‌شود، البته با توجه به نیاز به تامین سیستم گرمایشی مجزا مانند رادیاتور، هزینه اجرای داکت اسپلیت به صورت کلی مقرون به صرفه تر می باشد.
کنترل دما
- داکت اسپلیت: کنترل مرکزی دارد و کل فضا با یک ترموستات کنترل می‌شود.
- کولر گازی: کنترل جداگانه برای هر یونیت وجود دارد و دما به صورت موضعی تنظیم می‌شود.
مصرف انرژی
- داکت اسپلیت: در صورت استفاده نادرست می‌تواند مصرف بالاتری داشته باشد.
- کولر گازی: برای فضاهای محدود با توجه به داشتن ظرفیت پایین تر اقتصادی‌تر عمل می‌کند، ولی به صورت کلی و ماکروسکوپیک با توجه به این که داکت اسپلیت چندین فضا را تحت پوشش قرار می دهد و ظرفیت بیشتری دارد برای یک فضا با چندین زون بسته به نوع مصرف بهره بردار مطلوب تری می باشد.
صدا
- داکت اسپلیت: با نصب در سقف کاذب و عایق‌کاری مناسب، صدای کمتری تولید می‌کند.
- کولر گازی: بسته به کیفیت دستگاه، ممکن است صدای بیشتری در محیط تولید شود.
مزایا و معایب هر کدام
هر یک از دستگاه‌های اسپلیت و کولر گازی دارای مزایا و معایبی هستند که در ادامه با آن‌ها بیشتر آشنا خواهیم شد:
مزایای داکت اسپلیت
- قابلیت تهویه همزمان چند فضا
- زیبایی بیشتر فضای داخلی (عدم نصب پنل دیواری در هر اتاق)
- صدای کمتر در یونیت داخلی
- استفاده بهینه از فضا با نصب در سقف کاذب
- عدم نیاز به سیستم گرمایشی ثانویه مانند رادیاتور
معایب داکت اسپلیت
- هزینه نصب و راه‌اندازی اولیه بالا
- عدم امکان کنترل دمای مستقل در اتاق‌ها مگر با زون‌کنترلر و نصب دمپربرقی
- نیاز به فضای کافی برای اجرای داکت و نصب دستگاه
مزایای کولر گازی
- نصب آسان و سریع
- امکان تنظیم دمای مستقل برای هر فضا
- مصرف بهینه‌تر در فضاهای کوچک
- قیمت مناسب‌تر برای پروژه‌های کوچک و متوسط
معایب کولر گازی
- نیاز به چند دستگاه برای فضاهای بزرگ
- کاهش زیبایی بصری در صورت تعدد پنل‌ها
- صدای بیشتر در برخی مدل‌ها
- نیاز به سیستم گرمایش ثانویه (مانند رادیاتور)
بین داکت اسپلیت و کولر گازی کدام را انتخاب کنیم؟
انتخاب بین داکت اسپلیت و کولر گازی بستگی به چند فاکتور مهم دارد:
- متراژ فضا: برای فضاهای بزرگ مانند ویلاها، ساختمان‌های چندخوابه یا دفاتر، داکت اسپلیت گزینه‌ای ایده‌آل است. اما برای آپارتمان و فضا های کوچک، کولر گازی انتخاب اقتصادی‌تری محسوب می‌شود.
- تعداد اتاق‌ها: اگر بخواهید چند اتاق را با یک سیستم پوشش دهید، داکت اسپلیت بهتر جواب می‌دهد.
- طراحی داخلی: در فضاهایی که زیبایی ظاهری اهمیت زیادی دارد، داکت اسپلیت به دلیل مخفی بودن، جلوه بهتری دارد.
- هزینه اولیه: اگر محدودیت بودجه دارید، کولر گازی مناسب‌تر خواهد بود ( البته نیاز به سیستم گرمایشی ثانویه مانند رادیاتور است).
- امکان نصب کانال‌کشی: در برخی ساختمان‌ها امکان نصب کانال وجود ندارد یا هزینه زیادی دارد.
بنابراین بهتر است قبل از خرید، از یک کارشناس تاسیسات و تهویه مطبوع مشاوره بگیرید تا با توجه به شرایط ساختمان و بودجه، بهترین انتخاب را انجام دهید.
سخن پایانی
در نهایت، هیچ سیستم تهویه‌ای نمی‌تواند برای همه کاربران بهترین گزینه باشد. داکت اسپلیت و کولر گازی هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. شما باید بر اساس نیازها، بودجه، شرایط ساختمان و انتظارات خود یکی از این دستگاه‌ها را انتخاب کنید.
اگر می‌خواهید با یک سیستم مرکزی چندین اتاق(فضا) را سرد یا گرم کنید و به زیبایی و کاهش صدای محیط اهمیت می‌دهید، داکت اسپلیت انتخاب مناسبی خواهد بود. در مقابل، اگر فضای شما کوچک‌تر است و می‌خواهید هزینه کمتری پرداخت کنید، کولر گازی گزینه‌ای کاربردی و مقرون‌به‌صرفه است.
سوالات متداول
داکت اسپلیت برای هر فضایی بسته به کاربری و نیاز کارفرما مناسب است.
بله، معمولاً با کویل آب گرم و اتصال به پکیج یا موتورخانه، داکت اسپلیت قابلیت گرمایش نیز دارد.
در فضاهای کوچک، کولر گازی با توجه به ظرفیت کمتر مصرف بهینه‌تری دارد، اما در پروژه‌های بزرگ، داکت اسپلیت می‌تواند با طراحی درست، مصرف بهینه‌تری داشته باشد.
بله، با نصب زون‌کنترلر و یا دمپربرق می‌توان دمای اتاق‌ها را به‌صورت مستقل کنترل کرد.
داکت اسپلیت به دلیل نصب یونیت داخلی در سقف ، عایق‌کاری ، طراحی کانال اصولی و مناسب، صدای کمتری تولید می‌کند.
